Απομνημονεύματα Αρτέμιου Μίχου (1)
(Όσα συνέβησαν στο Μεσολόγγι μέσα από τα βιώματα του Ηπειρώτη αγωνιστή Αρτέμιου Μίχου, ο οποίος έλαβε μέρος στην δεύτερη πολιορκία. Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια της δεύτερης πολιορκίας του Μεσολογγίου ο αγωνιστής του ’21 κρατούσε σημειώσεις με τα καθημερινά συμβάντα και μετά την απελευθέρωση ολοκλήρωσε τη συγγραφή των απομνημονευμάτων του, τα οποία κυκλοφόρησαν το 1883.)1
Η επιστολή-απάντηση του Λάμπρου Βέικου στις προτάσεις παράδοσης της πόλης τον Ιούλιο του 18252
Τὴν 20 τὸ πρωὶ οἱ Σωματάρχαι ἐκοινοποίησαν εἰς τὴν φρουρὰν τοὺς ὑποβληθέντας ὑπὸ τοῦ ἐχθροῦ ὅρους, ἡ δὲ φρουρά, ἀκούσασα τούτους, ἀπήντησεν εἰς τὸν ἐχθρόν, ὅτι τὸ Μεσολόγγιον ἀναιμωτὶ δὲν παραδίδεται εἰς χεῖράς του, καὶ ἂν θέλῃ κανονοστάσια καὶ πύλην ἂς τὰ λάβῃ, ἂν δυνηθῇ, διὰ τῶν ὅπλων. Ὁμοῦ μὲ αὐτήν τὴν ἀπόκρισιν καὶ ὁ Σωματάρχης Λάμπρος Βέϊκος ἔπεμψε τὴν ἐφεξῆς ἐπιστολὴν ἰδιαιτέρως πρὸς τὸν Ταχήρ-Ἀμπάζην, μὲ τὴν συγκατάθεσιν ὅμως ὅλων τῶν σωματαρχῶν.
«Ἐνδοξότατε Ταχίρ-ἀγᾶ!
Ἡμεῖς εἴμασθε φίλοι καὶ ἡ περίστασις τῆς θρησκείας τὸ ἔφερε νὰ πολεμήσωμεν, ὅμως πάντοτε ἡ φιλία μας νὰ τρέχῃ. Φίλε μου, βλέπω ὅτι ἔχεις δύο φοραῖς ὅπου ἦλθες εἰς ἀντάμωσιν διὰ νὰ μεσιτεύσῃς νὰ παραδοθῇ τὸ Μεσολόγγιον· ἀκόμη βλέπω, ὅτι ὁ Ῥούμελης μᾶς ζητεῖ δύο Τάμπιες διὰ νὰ βάλῃ ἀνθρώπους του· ἠξεύρετε πολὺ καλά, ὅτι τὸν Θεὸν τὸν ἔχομεν μαζῆ, καὶ ἡ ἐλπίδα μας κρέμαται ἀπὸ ἐκεῖ, ὅθεν ὡς φίλον σ’ ἀφίνω νὰ στοχασθῇς, ὅτι ἕνα Κάστρον μὲ τζεμπιχανέδες, μὲ ζαϊρέν, μὲ νερὸ καὶ καθεξῆς ὅλα τὰ χρειαζούμενα, εἰς αὐτόν τὸν καιρὸν καὶ ἡμεῖς ἐδῶ μέσα, νὰ τὸ παραδόσωμεν, θὰ ἔχωμεν πρῶτον τὴν συνείδησιν τοῦ Θεοῦ, καὶ δεύτερον τὴν κατηγορίαν ὅλου τοῦ κόσμου καὶ ξεχωριστὰ ἐσένα τοῦ φίλου μας, ὅπου εἰς αὐτό εἴμεθα βέβαιοι ὅτι ὄχι μόνον δὲν θὰ εὕρωμεν εἰς τὸ ἑξῆς τόπον νὰ ζήσωμεν, παρὰ οὔτε διὰ τὸ ὄνομά μας θὰ ἐρωτήσῃ κἀνένας, τόσον μισητοὶ θὰ εἴμεθα, ὅσον ἀπὸ τὸν Θεὸν καὶ τὴν ἀνθρωπότητα, μπιλὲμ καὶ ἀπὸ τοὺς ἰδικούς μας καὶ φίλους μας. Ὅθεν τοῦ Ῥούμελη χώρισέ του το παστρικά, καθὼς μᾶς γνωρίζεις, ὅτι νὰ ἠξεύρῃ καλά, χωρὶς νὰ κάμει γιουροῦσι νὰ ἐμβῇ μὲ τὸ σπαθί, τὸ Μεσολόγγι δὲν πέρνει.
1825 Ἰουλίου 20 Μεσολόγγι
Ταῦτα καὶ μένω ὁ φίλος σου
ΛΑΜΠΡΟΣ ΒΕΙΚΟΣ
Πρὸς τούτοις λάβε καὶ τέσσαρες μποτίλιες ῥούμι νὰ ταῖς δώσῃς τοὺς Μπαϊρακτάριδές σου, ὅταν θὰ κάμουν τὸ γιουροῦσι».
2Ἀρτεμίου Ν. Μίχου ἀντιστρατήγου, Ἀπομνημονεύματα τῆς δευτέρας πολιορκίας τοῦ Μεσολογγίου (1825-1826) καὶ τινὲς ἄλλαι σημειώσεις εἰς τὴν ἱστορίαν τοῦ μεγάλου Ἀγῶνος ἀναγόμεναι, ἐκδίδονται ὑπό Σ.Π. Ἀραβαντινοῦ ἐν Ἀθήναις, ἐκ τοῦ τυπογραφείου τῆς Ἐνώσεως, 1883, σ. 23-25.
